شناسایی و رتبه بندی عوامل مؤثر بر کشف تقلب صورت های مالی با استفاده از فرآیند سلسله مراتبی

هدف از پژوهش حاضر، بررسی کشف تقلب صورت‌های مالی با استفاده از تکنیک قضاوت به روش AHP می‌باشد. ابعاد مثلث تقلب مورد بررسی شامل ویژگی‌های فشار، فرصت و توجیه، و 32 عامل مؤثر بر کشف تقلب بر اساس یافته‌های ناشی از پژوهش‌های گذشته در این حوزه و همچنین بیانیه‌ی استانداردهای حسابرسی می‌باشند. جامعه‌ی آماری پژوهش شامل حسابرسان ارشد، سرپرستان، سرپرستان ارشد، مدیر حسابرسی و شریک مؤسسه‌ی حسابرسی شاغل در مؤسسه‌های حسابرسی عضو جامعه‌ی حسابداران رسمی ایران می‌باشد. روش پژوهش از نظر هدف کاربردی و بر حسب روش پژوهش توصیفی - پیمایشی است و ابزار پژوهش پرسشنامه بر اساس نظر خبرگان بوده و نرخ سازگاری محاسبه شده برای هر معیار کلی کم‌تر از 01/0 می‌باشد. از زیرمعیارهای اصلی شناسایی شده بعد فشار، احتمال بالای ورشکستگی به‌عنوان اولین عامل و اظهارنظر در رابطه با تداوم فعالیت اساسی و حداقل دو سال متوالی جریان‌ نقد منفی عملیات به ترتیب اولویت‌های دوم و سوم مؤثر بر تقلب در صورت‌های مالی رتبه‌بندی گردید. در بین بعد فرصت؛ درصد خرید از اشخاص وابسته، دارای اولویت اول، فروش-های خارجی اولویت دوم، شرکت خانوادگی اولویت سوم را به خود اختصاص داده است. در نهایت از بعد توجیه، دستکاری سود دارای اولویت اول و تغییرات در مدیر عامل دارای اولویت دوم شناسایی و رتبه‌بندی گردیدند. بر این اساس، نتایج پژوهش نشان می‌دهد بعد فشار اولویت اول، فرصت دومین عامل و توجیه به‌عنوان سومین عامل مؤثر بر کشف تقلب رتبه‌بندی می‌شوند.